Trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy- Kodeks pracy oraz ustawy o wychowaniu
w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Projekt zakłada istotne zmiany w zakresie przeprowadzania kontroli trzeźwości wśród pracowników. W uzasadnieniu wskazano, że proponowane rozwiązania zmierzają przede wszystkim do umożliwienia pracodawcom – w uzasadnionych przypadkach – wprowadzenia prewencyjnej, wyrywkowej kontroli pracowników na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach.
Obecnie kwestie badania trzeźwości pracowników reguluje art. 17 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z ww. przepisem stan trzeźwości pracowników można sprawdzać tylko w sytuacji, gdy łącznie są spełnione dwa warunki:
- badanie odbywa się na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej lub pracownika, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że spożywał alkohol w czasie pracy lub stawił się do niej w stanie po użyciu alkoholu,
- badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (policja), zaś zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe.
W obecnym stanie prawnym brak jest zatem podstaw do samodzielnego przeprowadzania przez pracodawcę kontroli pracowników na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach. Dlatego też w projekcie przewiduje się:
- uchylenie art. 17 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi i uregulowanie tematyki badań pracowników kompleksowo w Kodeksie pracy,
- dopuszczenie kontroli trzeźwości, jak i badań na obecność innych podobnie działających do alkoholu substancji (różnego rodzaju środków psychoaktywnych) przez pracodawcę,
- obowiązek odmowy dopuszczenia do pracy w razie pozytywnego wyniku na obecność alkoholu jak i innych substancji, jak również w razie uzasadnionego podejrzenia stawienia się do pracy po ich spożyciu,
- konieczność poinformowania pracowników o wprowadzonej kontroli z 2-tygodniowym wyprzedzeniem oraz obowiązek przekazania informacji o kontroli osobom rozpoczynającym pracę,
- wprowadzenie obowiązku przechowywania w aktach osobowych wyników pozytywnych przez okres 6 miesięcy; w razie udzielenia kary porządkowej dane będzie można przetwarzać do czasu uznania kary za niebyłą, a jeśli wynik może stanowić lub stanowi dowód w postępowaniu – do czasu prawomocnego zakończenia postępowania,
- zachowanie prawa do wynagrodzenia za czas niedopuszczenia do pracy w przypadku wyniku negatywnego;
- odpowiednie stosowanie przepisów w przypadku osób wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą.
Obecnie projekt jest na etapie opiniowania przed skierowaniem go do Sejmu.